Prof. Goossens (UA/UZA): ‘Stop met zeggen ‘We doen het volgende keer beter’’

WILRIJK - Professor Herman Goossens (Universiteit Antwerpen Afdeling Vaccin & Infectieziekten Instituut Campus Drie Eiken Wilrijk en diensthoofd klinische biologie in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen) werpt in een nieuwe publicatie in The Lancet Infectious Diseases, in samenwerking met zijn collega's Marc Bonten en Lennie Derde van het Universitair Medisch Centrum Utrecht, en Peter Horby van de University of Oxford, een kritische blik op hoe de klinische onderzoeksgemeenschap reageerde op de pandemie in Europa. Welke lessen zijn er geleerd en welke aanbevelingen zijn er voor de toekomst?
In het artikel hebben de auteurs het over de lessen, het toekomstperspectief en de aanbevelingen naar aanleiding van de Europese klinische onderzoeksreactie tijdens de COVID-19-crisis. Goossens: ‘In maart vorig jaar, toen de pandemie nog maar net was begonnen, werden meerdere trials voor potentiële COVID-19-behandelingen opgestart. Dit leidde tot een zeer gefragmenteerd onderzoekslandschap met weinig internationale samenwerkingsverbanden. Hindernissen op het gebied van contracten en regelgeving, en ook concurrentie met én tussen nationale trials, vormden een grote uitdaging in verschillende EU-landen. Al deze factoren samen zorgden ervoor dat tegen oktober dit jaar slechts weinig studies resultaten hadden opgeleverd van het vereiste niveau om internationale behandelingsrichtlijnen voor COVID-19 te formuleren.’

‘Twee trials slaagden erin snel op de pandemie te reageren en resultaten te boeken: RECOVERY uit het Verenigd Koninkrijk en REMAP-CAP dat in de Europese Unie van start ging als onderdeel van PREPARE en wereldwijd werd uitgebreid. RECOVERY en REMAP-CAP verschillen in veel opzichten van elkaar, maar ze delen de gerandomiseerde opzet, de eenvoudige uitvoering en de flexibiliteit om bij te sturen als er bewijsmateriaal opduikt. Als gevolg daarvan waren RECOVERY en REMAP-CAP klaar om hun eerste COVID-19-patiënt in te schrijven, binnen twee en zes dagen nadat hun protocol was goedgekeurd.’

‘Deze pandemie toont aan dat het belangrijk is om grote studies op te starten om te zoeken naar doeltreffende interventies, in plaats van afzonderlijke studies die met elkaar concurreren. Daarom moet er na deze pandemie snel gereageerd worden om ervoor te zorgen dat er mechanismen zijn voor schaalvergroting en samenwerking. Er moet een Europese autoriteit voor klinisch onderzoek bij pandemieën worden opgericht om toezicht te houden en bepaalde klinische studies te prioriteren.’

‘Daarnaast moet er worden samengewerkt door te investeren in wereldwijd verbonden netwerken voor klinisch onderzoek. Deze moeten worden gestructureerd door middel van platformtrials en worden opgezet volgens basisprotocollen. Een pandemie vereist trials die snel antwoord geven op een onderzoeksvraag met protocollen die óók uitgevoerd kunnen worden wanneer een gezondheidszorgsysteem overbelast is. Het is belangrijk dat dergelijke trials tijdens interpandemische perioden worden voorbereid, omdat het succes afhangt van bestaande infrastructuren. Er zijn digitale modellen en procedures nodig om het verzamelen en delen van gegevens gemakkelijker te maken. Wij geloven dat dit nieuwe model van essentieel belang zal zijn om doeltreffender te kunnen reageren op toekomstige uitbraken van infectieziekten. Laten we ophouden te zeggen dat we het de volgende keer beter zullen doen – we hebben genoeg waarschuwingen gehad. Het komt er nu op aan.’